Beth mae'r prosiect yn ei gynnwys?
Bydd yr is-orsaf arfaethedig yn rhan o brosiect cysylltu Vyrnwy-Frankton Green GEN Cymru).
Rhiwlas GEN hefyd yn cynnwys llwybr cebl tanddaearol 33kV newydd o tua 3km o hyd, i gysylltu Parciau Ynni arfaethedig Banc Du a Rhiwlas.
I gael rhagor o wybodaeth am Barc Ynni Banc Du, cliciwch yma.
I gael rhagor o wybodaeth am Barc Ynni Rhiwlas, cliciwch yma.
Ein haliniad llwybr drafft
Yng Ngham Un ein hymgynghoriad cychwynnol fe wnaethom ofyn i bobl am eu barn ar ein llwybr dewisol ar gyfer prosiect GEN Rhiwlas, ac unrhyw beth yr hoffent i ni ei ystyried wrth ddatblygu ein cynigion, yn ogystal â chwestiynau ehangach am newid hinsawdd ac ynni adnewyddadwy.
Cafodd yr adborth a dderbyniwyd yn ystod yr ymgynghoriad ei ddadansoddi a'i ystyried yn ofalus gan dîm y prosiect, ynghyd ag asesiadau technegol ac arolygon pellach.
Yn dilyn cam cyntaf yr ymgynghoriad, ailedrychwyd ar y llwybr a ffefrir gennym, gan ystyried ffactorau amgylcheddol, technegol ac economaidd i weld a allem wneud newidiadau yn seiliedig ar yr adborth a dderbyniwyd a’n hasesiadau pellach a’n hymweliadau safle ein hunain.
I gael rhagor o fanylion am ein hymgynghoriad cychwynnol, yr adborth a dderbyniwyd, a'n hymatebion, gweler ein Adroddiad Ymgynghori Anstatudol Cam Un.
Ein cynigion diwygiedig
Fe wnaethom adolygu'n ofalus yr holl adborth a dderbyniwyd yn ein hymgynghoriad cyntaf, ynghyd ag asesiadau amgylcheddol a thechnegol ychwanegol. Rydym nawr yn gofyn am farn pobl ar y llwybr ac aliniad drafft y llwybr, gan gynnwys y lleoliadau polion pren arfaethedig ar gyfer Rhiwlas GEN. Credwn fod yr aliniad llwybr drafft a ffefrir yn sicrhau cydbwysedd rhwng ein gofynion technegol a lleihau'r effeithiau posibl ar yr amgylchedd a chymunedau lleol.
Mae newidiadau allweddol i’n cynigion yn cynnwys:
Adran 1
Cefn Coch (Llyn Lort Energy Park) – Carno – Trefeglwys
Wrth i'r llwybr adael lleoliad is-orsaf Bryngwyn, roedd yn flaenorol yn mynd tuag at Gylch Cerrig Y Capel ac yn mynd trwy safle Fferm Wynt arfaethedig Esgair Cwmowen. Mae penderfyniad wedi’i wneud i osgoi ffin y fferm wynt cyn belled ag y bo modd, felly mae’r llwybr diwygiedig bellach yn gwyro y tu allan i’r coridor blaenorol i’r dwyrain a’r de er mwyn osgoi’r fferm wynt a dilyn Afon Rhiw yn agosach ar waelod yr Esgair Cwmowen. Oddi yno, mae'n ailymuno â'r coridor i'r de-ddwyrain o'r cylch cerrig.
Cafwyd hefyd rai ceisiadau newid penodol yn ymwneud â gwerth ecolegol llinell 132kV bresennol Scottish Power Energy Networks (SPEN) sy’n arwain i lawr i’r A470. Mewn ymateb i'r cais hwn, rydym wedi osgoi clirio llystyfiant cyn belled ag y bo modd, ac wedi gosod polion pren ar ymylon caeau. Mae'r llwybr bellach hefyd yn cofleidio rhan orllewinol y coridor rhwng Maesypandy a'r A470 yn Oerffrwd. Mae hyn yn cael ei yrru gan yr angen i leoli man croesi'r ffordd a'r brif reilffordd sy'n cael yr effaith leiaf a mwyaf ymarferol. Mae hefyd yn osgoi'r llystyfiant mwy sensitif i'r gogledd o lwybr Scottish Power Energy Networks (SPEN) ac yn cadw ar wahân priodol oddi wrth lwybr SPEN ei hun.
Adran 2
Trefeglwys – Llanidloes – Llangurig (Parc Ynni Rhiwlas)
Ceisiodd adborth yr ymgynghoriad leihau'r effeithiau ar bentref Trefeglwys a'r pentref cyfan ei hun. Mae'r llwybr wedi'i ddiwygio tua'r dwyrain o groesi'r B4569 tuag at waelod y dyffryn ac Afon Cerist.
Mae'r llwybr yn dilyn y coridor yn dynn i'r dwyrain wrth iddo fynd i fyny heibio Llyn Ebyr i ddilyn y cyfuchliniau a defnyddio topograffeg yr ardal i'r effaith sgrinio fwyaf posibl. Mae llinell 132kV hefyd yng nghanol y coridor hwn ac mae’r llwybr wedi’i ddylunio i sicrhau ei fod yn bellter priodol oddi wrth hynny.
Rhwng gwaelod Brynposteg Hill a’r A470, mae’r llwybr bellach yn gwyro ychydig y tu allan i’r coridor gwreiddiol ac yn nes at yr A470. Roedd hyn oherwydd bod astudiaethau amgylcheddol pellach wedi nodi bod yr ardal hon wedi dioddef tirlithriadau yn y gorffennol, a oedd yn ei gwneud yn hynod anaddas ar gyfer polion coed. Roedd adborth hefyd yn awgrymu y dylai’r llwybr ddilyn ochr ward bryn yr hen reilffordd i’r dwyrain o Afon Dulas a chodwyd rhai pryderon ynghylch yr effeithiau ar eiddo a busnesau yma. Oherwydd y ddau ffactor hyn, mae’r llwybr wedi’i alinio i groesi Afon Dulas yn nes at yr A470 ac yn nes at yr hen chwarel mewn aliniad mwy uniongyrchol.
Adran 3
Parc Ynni Rhiwlas – Parc Ynni Banc Du
Mae'r rhan hon yn parhau heb ei newid i raddau helaeth a chafwyd adborth cyfyngedig fel rhan o'r ymgynghoriad blaenorol ar y coridor a ffefrir yn yr ardal hon. Mae’r llwybr cebl tanddaearol arfaethedig yn dilyn y trac mynediad a sefydlwyd ar gyfer adeiladu Fferm Wynt Bryn Blaen, sy’n mynd i’r gogledd-ddwyrain o’r A470 ger is-orsaf Rhiwlas ac yn dilyn y trac i fyny at Fryn Blaen-y-Glyn. IMae’n croesi’r ffordd fach rhwng Llangurig a Llanidloes yng nghanol y coridor a ffefrir, lle mae’n parhau i ddilyn y llwybrau mynediad heibio i rai o dyrbinau Bryn Blaen. Mae’r llwybr yn gwyro y tu allan i’r coridor a ffefrir er mwyn cysylltu’n effeithlon ag is-orsaf Banc Du ac osgoi gorgyffwrdd â’r rhwydwaith o geblau tanddaearol sy’n cysylltu tyrbinau Bryn Blaen â’u his-orsaf. Lle mae'r llwybr ceblau'n gadael y coridor a ffefrir, mae'n parhau i ddilyn y trac mynediad cyn mynd ar aliniad llwybr ceffyl tua'r gogledd ac yna i'r de-orllewin i is-orsaf Banc Du.
Sut olwg fydd ar y llinell uwchben?
Wrth i ni ddatblygu ein prosiectau, rydym yn ystyried effeithiau gweledol y llinellau uwchben a sut y gellir lleihau'r potensial ar gyfer y rhain trwy lwybro'n ofalus; er enghraifft, ceisio osgoi trefi a phentrefi, ac ardaloedd â dynodiadau amgylcheddol.
Rydym yn gweithredu Rheolau Holford hirsefydlog ar gyfer llwybro llinellau uwchben. Mae ei egwyddorion allweddol yn cynnwys osgoi cribau a nenlinellau amlwg; dilyn dyffrynnoedd coediog llydan; osgoi aneddiadau ac eiddo preswyl; a manteisio i'r eithaf ar gyfleoedd ar gyfer ' creu cefnlen' a sgrinio'r llinell uwchben.
Byddai'r llinell uwchben a gynigir fel rhan o Rhiwlas GEN yn cael ei gwneud ar bolion pren, y gwelir enghreifftiau ohonynt isod. Mae'r polion hyn fel arfer yn 12-14m o uchder, er y gall hyn amrywio yn dibynnu ar amodau lleol, er enghraifft newidiadau mewn topograffeg, neu lle mae angen i'r cysylltiad groesi ffyrdd neu reilffyrdd.
Pan fydd y llinell arfaethedig yn newid cyfeiriad, bydd angen polion ongl, gyda gwifrau aros ychwanegol i leihau tensiwn a sicrhau sefydlogrwydd.
Dyma enghreifftiau o sut bydd y cysylltiad a’r polion pren yn edrych
Y broses gynllunio
Mae gosod llinellau uwchben newydd o 132kV yn golygu bod y prosiect hwn yn cael ei ddosbarthu fel Datblygiad o Arwyddocâd Cenedlaethol (DAC) yng Nghymru. Bydd y penderfyniad terfynol ar y prosiect yn cael ei wneud gan Weinidogion Cymru ac mae'n rhaid i ddatblygwyr wneud cais am ganiatâd cynllunio i Benderfyniadau Cynllunio ac Amgylchedd Cymru (PEDW).
Cyn cyflwyno cais cynllunio, byddwn yn cynnal amrywiaeth o asesiadau technegol ac arolygon i lywio ein Hasesiad o’r Effaith Amgylcheddol (AEA). Bydd yr AEA wedyn yn rhan o'r Datganiad Amgylcheddol (ES), sy'n nodi effeithiau posibl prosiect Rhiwlas GEN ac unrhyw fesurau lliniaru arfaethedig.
Cyn cyflwyno cais cynllunio i PEDW, byddwn yn ymgynghori â chyrff statudol, megis Cyngor Sir Powys a Chyfoeth Naturiol Cymru (CNC), yn ogystal ag asiantaethau a chyrff eraill, i gasglu eu barn ar y prosiect.
Byddwn hefyd yn cynnal ymgynghoriad ychwanegol â chymunedau lleol, gan gynnwys Ymgynghoriad Cyn Ymgeisio (PAC) statudol lle bydd trigolion, rhanddeiliaid a phartïon eraill â diddordeb yn gallu adolygu a gwneud sylwadau ar ddyluniadau manwl prosiect GEN Rhiwlas, yn ogystal â y DA drafft.